Rośliny psiankowate – toksyczny element diety

Rośliny psiankowate

Rodzina roślin charakteryzująca się znaczącą obecnością alkaloidów – związków zawierających azot. Obecnie wiele z nich ma zastosowanie w medycynie np. morfina. Związki te roślinom są potrzebne do odstraszania szkodników, a człowiek ma z nimi styczność pijąc poranną „małą czarną”, herbatę czy kakao. W tym poście skupimy się na glikoalkaloidach, ze względu na ich wpływ na organizm człowieka.

Członkowie

Do grupy roślin psiankowatych należą: ziemniak, papryka, pomidor, bakłażan, jagody Goji oraz tytoń.

Podstawowe cechy alkaloidów

Glikoalkaloidy są syntetyzowane z aminokwasów. Mają gorzki posmak. Są owadobójcze i grzybobójcze. W miarę dojrzewania rośliny ich zawartość spada. Czynniki środowiskowe mają duży wpływ na ich zawartość w roślinie. Szczególnie dotyczy to poziomu nasłonecznienia, temperatury czy wilgotności otoczenia. W ziemniaku znajdują się głównie dwa związki z tej grupy: solanina i chakonina. Ta druga ma większą toksyczność.  Skórka zawiera najwięcej tych związków. Natomiast w pomidorze dominuje tomatyna.

 

Działanie na człowieka

Alkaloidy wykazują toksyczny wpływ na układ nerwowy człowieka – zmniejszają produkcję acetylocholiny – ważnej substancji przy przenoszeniu impulsów nerwowych. Mogą również zakłócać funkcjonowanie błon komórkowych. Objawy zatrucia to: bóle głowy, nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka.

Gee i in. (1996) zaobserwował zmiany w integralności błon komórkowych komórek śluzowych jelita człowieka po ekspozycji na glikokalkaloidy ziemniaka, czego dowodem jest wyciek enzymatycznej dehydrogenazy mleczanowej w całym jelicie.  Co oznacza, że jedzenie roślin psiankowatych nie wpływa korzystnie na jelita.  Drugim kluczowym działaniem jest wpływ hemolityczny – czyli niszczenie błon w erytrocytach – istotnych krwinek przenoszących tlen do każdej komórki w organizmie.

Badania pokazują, że toksyczny efekt glikoalkaloidów jest zauważalny przy dawce 1-2 mg/kg masy ciała. Dawki śmiertelne wynoszą 3 x więcej.  Warto jednak wiedzieć, że tomatyna pochodząca z pomidora jest 20 razy mniej toksyczna niż glikoalkaloidy ziemniaka. Tomatyna wykazuje działanie hamujące transport przez błonę zakłócając jej przepuszczalność – szczególnie w komórkach jelita. Tak jak solanina i chokanina.

Wykazano, że dawki alkaloidów zawarte w standardowej porcji obiadowej ziemniaków zaburzają integralność błony jelitowej. Co skutkuje stanem zapalnym jelit. Większe cząstki pokarmowe przechodzą przez śluzówkę i alergizują. Jest to jedna z przyczyn Zespołu Jelita Drażliwego.

Dodatkowo alkaloidy jedzone równocześnie  (a tak jest w diecie) wykazują synergię, czyli silniejsze działanie niż gdyby występowały osobno. Przykładem jest tu soja, która zawiera zarówno lektyny jak i saponiny.

Jak walczyć z alkaloidami?

Okazuje się, że niskie pH kwasów żołądkowych lub kwaśne potrawy zmniejszają toksyczność glikoalkaloidów.  Kolejną ważną informacją jest wpływ temperatury przechowywania na koncentrację glikoalkaloidów w roślinie. Gdy są przechowywane w 7 st. C – zawartość ich nie wzrasta. Najlepiej przechowywać warzywa w ciemności, ponieważ promieniowanie UV wzmaga syntezę tych związków. Kwas foliowy ogranicza działanie toksyczne glikoalkaloidów, również kwas askorbinowy znany jako witamina C.

Jedz cholesterol – dla zdrowia

Obecność cholesterolu w pożywieniu równocześnie z glikoalkaloidami powoduje, że rywalizują ze sobą – przez co wpływ na błony komórkowe jest mniejszy. Niektórzy doszukują się właśnie sensu w równoczesnym spożywaniu mięsa i ziemniaków jako ochrony przez tymi związkami.

Mechanizm działania glikokalkaloidów na nabłonku jelitowym wydaje się być związany z dużym powinowactwem do cholesterolu,  zdolności do „wyrzucania” go z błony i zajmowaniem jego miejsca.

Ziemniaki smażone, mechanicznie krojone mają wyższe stężenie glikoalkaloidów. Naukowcy doszukują się związku między większym występowaniem jelita drażliwego w krajach rozwiniętych, a większym spożyciem przetworzonych ziemniaków np. w formie chipsów czy frytek – ponieważ właśnie te procesy zwiększają koncentrację glikoalkaloidów. Gotowanie ziemniaków w wodzie – obranych powoduje większą hydrolizę glikoalkaloidów.

Podsumowanie

Spożywanie roślin psiankowatych może prowadzić do różnych chorób jelitowych, lecz nie u każdej osoby. Dzienne ilości  mają tutaj kluczowe znaczenie. Osoby, które nie mają schorzeń z grupy autoagresji lub problemów jelitowych np. ZJD, SIBO, zapalenie jelit itp. nie powinny się przejmować jedzeniem roślin psiankowatych. Ale oczywiście nie należy opierać swojego jadłospisu na tych głównie warzywach. Równocześnie obserwuje się coraz częstsze występowanie chorób autoagresji i problemów z trawieniem oraz tolerancją roślin psiankowatych. W tych wypadkach stosuje się -protokół autoimmunologiczny – czyli kurację opierającą się o mięso, jajka, ryby i oczywiście warzywa. Jeśli obserwujesz u siebie problemy z cerą, wzdęcia, przelewanie w żołądku, bóle żołądkowe lub jelitowe to może to oznaczać problem z działaniem glikoalkaloidów – choć nie musi, ponieważ nie są to specyficzne objawy. W tym wypadku najlepszym rozwiązaniem jest słuchanie swojego organizmu i obserwacja, gdy wystąpią niepokojące objawy.  Również można na 2 tyg. zastosować u siebie profilaktycznie protokół AIP i zwrócić uwagę jak zmienia się samopoczucie.

 

Warto przeczytać:

https://www.researchgate.net/profile/Marita_Cantwell/publication/238783957_A_Review_of_Important_Facts_about_Potato_Glycoalkaloids/links/0deec52ebb800c468c000000.pdf

http://europepmc.org/abstract/med/6338654

http://www.postepybiochemii.pl/pdf/3_2007/08_3_2007.pdf

http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07352689709701946

http://www.ask-force.org/web/Potato/Friedman-Potato-Glycoalaloids-Metabolites-2006.pdf

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0924224496100133

http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10408398009527281?journalCode=bfsn19

http://www.diseaseamonth.com/article/S0011-5029(09)00034-0/abstract

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/027869159090074W

http://toxicology.usu.edu/endnote/Friedman-Tomato-alkaloidsJ-Agric-Food-Chem-2002-50-5751-80.pdf

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0887233395001131

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1097/00054725-200209000-00005/full

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0005273695002537